Uitleg: lichttechniek
Wat is licht?
In de afgelopen eeuwen heeft de natuurkunde het verschijnsel "licht" onderzocht en het geheim ervan ontsluierd: licht is een zichtbare elektromagnetische straling die in golven van de lichtbron wordt verstuurd. Hieronder wordt beschreven welke maateenheden voor de verlichting in woonruimtes relevant zijn en wat deze betekenen.
De lichtstroom
Maateenheid: lumen (lm)
Onder lichtstroom verstaat men het totale - in alle richtingen van de lichtbron - uitgestraalde zichtbare licht
Gemiddelde helderheid voor standaard-gloeilampen en energiespaarlampen
Veel spaarlampen van bekende merken leveren meer licht dan nodig is voor energielabel A. Let bij het vervangen van gloeilampen door spaarlampen op de lichtstroom, het synoniem voor helderheid. Wie van gezelligheid houdt, kiest hetzelfde aantal lumen als een gloeilamp. Wie alvast rekening wil houden met het geleidelijke verlies aan helderheid over de lange levensduur van de spaarlamp, kiest voor een iets heldere lamp.
Gloeilampen en energiespaarlampen in vergelijking
Gloeilamp
- 15 Watt / 90 lumen
- 25 Watt / 220 lumen
- 40 Watt / 415 lumen
- 60 Watt / 710 lumen
- 75 Watt / 935 lumen
- 100 Watt / 1340 lumen
- 150 Watt / 2160 lumen
- 30 Watt / 1898 lumen
Energiespaarlamp
- 5 Watt / 176 lumen
- 9 Watt / 405 lumen
- 11 Watt / 531 lumen
- 15 Watt / 798 lumen
- 20 Watt / 1151 lumen
- 23 Watt / 1371 lumen
Lichtsterkte en verlichtingssterkte
Maateenheid: candela (Cd)
De in een bepaalde richting naar een hoek in de ruimte uitgestraalde lichtstroom, met betrekking tot deze hoek. Daarmee wordt de richtingsafhankelijkheid van de uitgestraalde lichtstroom gekarakteriseerd.
Verlichtingssterkte
Maateenheid: lux (lx)
De verlichtingssterkte is een maateenheid voor de lichtstroomdichtheid op een vlak. Deze wordt gedefinieerd als de verhouding tussen de op een vlak vallende lichtstroom en de grootte van dit vlak.
Overzichtstabel: vergelijking verlichtingssterktes
| Situatie | Verlichtingssterkte |
|---|---|
| Heldere nachtelijke sterrenhemel | 0,001 lx |
| Maanlicht | 0,25 lx |
| Kaars ca. 1 m afstand | 1 lx |
| Straatverlichting | 10 lx |
| Gangverlichting | 100 lx |
| Kantoorverlichting | 500 lx |
| Operatiekamer | 10 000 lx |
| In de schaduw zomers | 10 000 lx |
| Bewolkte zomerdag | 20 000 lx |
| Heldere zomerdag | 100 000 lx |
Luminatie en lichtkleur
Maateenheid: cd/m²
Maateenheid voor "waargenomen helderheid“. De luminatie is de lichtstroom per oppervlak en hoek in de ruimte. Het menselijke oog neemt luminatieverschillen als helderheidsverschillen waar.
De lichtkleur (kleurtemperatuur):
Maateenheid: Kelvin (K)
De maateenheid voor de spectrale samenstelling van licht, zoals het wordt afgegeven door een lichtbron of wordt teruggekaatst door een lichaam. De lichtkleur is afhankelijk van de golflengte. Lichtkleuren kunnen, in tegenstelling tot lichaamskleuren, direct gemeten en ook waargenomen worden. Hoe hoger de waarde, des te witter de lichtkleur. De lichtkleuren van lampen zijn onderverdeeld in drie groepen:
- Warmwit (ww) < 3300 K – warmwit licht wordt als gezellig ervaren.
- Neutraal wit (nw) 3300 tot 5300 K – neutraal wit licht zorgt voor een meer zakelijke stemming
- Daglichtwit (tw) > 5300 K – daglichtwit is pas geschikt voor binnenruimtes vanaf een lichtsterkte van 1000 Lux
Overzichtstabel: gebruikelijke lichtbronnen met de verschillende lichtkleuren
| Lichtbron | Kleurtemperatuur |
|---|---|
| Kaars | 1500 K |
| Gloeilamp 100 W | 2800 K |
| Halogeenlamp, TL-buis (warm-wit) | 3000 K |
| TL-buis (koud- wit) | 4000 K |
| Ochtend- / avondzon | 5000 K |
| Voormiddag-/namiddagzon | 5500 K |
| Bewolkte hemel | 6500 - 7500 K |
| Blauwe hemel kort na zonsondergang | 9000 - 12 000 K |